Trong những năn gần đây, ngân hàng trực tuyến (neobank, online bank, internet-only bank, or digital bank) tại Pháp đang được các ông lớn trong ngành tài chính tập trung quảng bá và phát triển rầm rộ với kỳ vọng đưa nó trở thành một thị phần thống trị nhất là trong mảng ngân hàng bán lẻ ở trên toàn châu Âu. Năm 2019, theo KPMG có 18 ngân hàng kiểu hoạt động tại Pháp thu hút 2,6 triệu người dùng hoạt động thực. Con số này gấp 3,5 lần so với hai năm trước. Những cái tên như Nickel, Fortuneo, Boursorama, Hello Bank, Orange Bank, N26, Revolut… do đó đang là mối đe dọa của các ngân hàng truyền thống ở đất nước này. Cần lưu ý là khái niệm ngân hàng trực tuyến ở đây không có phải là các giải pháp ngân hàng trực tuyến (online banking service) mà thật sự là những ngân hàng ảo, không trụ sở giao dịch, không nhân viên hỗ trợ nghiệp vụ và không sở hữu máy bất cứ máy rút tiền mặt nào. Do đó khách hàng sẽ thực hiện các giao dịch ngân hàng qua internet, điện thoại và thư tín mà không hề gặp tư vấn viên của mình bên ngoài.
Cách thức hoạt động của ngân hàng trực tuyến
Với ngân hàng trực tuyến, bạn là người giao dịch và đại diện tài khoản cho chính mình. Thay vì đi vào một chi nhánh ngân hàng, bạn xử lý các giao dịch ngân hàng của riêng bạn từ máy tính hoặc điện thoại thông minh của bạn – giống như bạn có thể làm với online banking service của ngân hàng truyền thống. Các ứng dụng ngân hàng cho phép bạn gửi séc từ điện thoại của mình, chuyển tiền đến hoặc từ bất kỳ tài khoản nào tại bất kỳ ngân hàng nào mà không mất phí, thanh toán hóa đơn trực tuyến định kỳ tự động (điện thoại, điện, nước, thẻ hội viên…). Các giao dịch tiền mặt hiện tại vẫn phải dựa vào cơ sở vật chất các ngân hàng truyền thống (hệ thống máy ATM) mà các ngân hàng online này liên kết. Tuy nhiên, ở châu Âu các giao dịch tiền mặt hiện nay không đáng kể, hạn chế này không là trở ngại lớn với người dùng
Có thể thấy nhờ tính thuận tiện và chủ động ở trên đã bắt đầu lôi kéo khách hàng nhất là những người trẻ ra khỏi các ngân hàng truyền thống. Tuy nhiên, thực chất hai ưu điểm nổi bật sau đây mới giúp tạo nên sự dịch chuyển này, đó là:
- Phí ngân hàng: ngoài việc không tính phí duy trì tài khoản cũng như phí thẻ ngân hàng, các ngân hàng online cũng rất cạnh tranh về phí ở nước ngoài, tỷ lệ thấu chi hoặc thậm chí là phương tiện bảo hiểm thanh toán. Không những thế, các ngân hàng này còn đang đua nhau tài trợ đến 170 euro cho khách hàng và người giới thiệu khi mở tài khoản mới.
- Dịch vụ khách hàng: nếu ở các ngân hàng truyền thống, tư vấn viên chỉ hiện diện 5 ngày trong tuần từ 9h đến 17h thì dịch vụ khách hàng của một ngân hàng trực tuyến tại Pháp có thể phục vụ tận 6 ngày từ 8h suốt đến 22h.
Làm thế nào để các ngân hàng trực tuyến kiếm tiền?
Nếu nói nhờ bản chất miễn phí của nhiều dịch vụ và mức tài trợ mở tài khoản mới hấp dẫn mà các ngân hàng trực tuyến trở nên phổ biến. Thế thì làm thế nào để các ngân hàng này kỳ vọng tạo ra thu nhập và lợi nhuận sau đó?
Hạn chế chi phí vận hành
Sở dĩ các ngân hàng trực tuyến có thể đủ khả năng để cung cấp sản phẩm với mức giá rất hấp dẫn mà vẫn kiếm được lợi nhuận một phần cũng là nhờ vào cấu trúc chi phí của chúng. Mở một điểm giao dịch hữu hình nghĩa là phát sinh thêm chi phí: thuê mặt bằng, đầu tư trang thiết bị và lương nhân viên. Các ngân hàng trực tuyến chủ yếu tập trung vào kỹ thuật số. Nhân viên ít hơn từ 3 đến 10 lần so với ngân hàng truyền thống. Bằng cách này, họ giảm thiểu các chi phí liên quan đến hậu cần và điều hành doanh nghiệp.
Kiếm tiền nguồn phí “sự cố ngân hàng”
Ngoài nguồn tiền gửi được đặt trong tài khoản cho phép các ngân hàng điều động tạo ra nguồn thu chính. Một số ngân hàng trực tuyến có thể kiếm thêm nhờ sự số vi phạm điều kiện được ưu đãi như thu nhập hàng tháng tối thiểu, số lần giao dịch tối thiểu… Cụ thể, với ngân hàng Boursorama, thu nhập hàng tháng tối thiểu cần có là 1.200 euro cho thẻ Visa Classic. Thẻ ngân hàng cũng phải được sử dụng ít nhất ba lần trong quý nếu không phí bảo trì tài khoản sẽ được áp dụng. Cũng như các ngân hàng truyền thống, ngân hàng trực tuyến cụng có các khoản phí cho các sự cố hay gặp của khách hàng như từ chối chi phiếu (séc), phạt thấu chi…
Cung cấp đa dạng các sản phẩm tài chính dễ tiếp cận
Để tối ưu hóa lợi nhuận, các ngân hàng trực tuyến cố gắng cung cấp các dịch vụ đa dạng và toàn diện như và thậm chí hơn các cơ sở truyền thống. Tất cả các giao dịch truyền thống đều có sẵn trực tuyến như chuyển khoản hoặc giao dịch séc. Việc mở sổ ngân hàng, tiết kiệm, bảo hiểm nhân thọ và tín dụng với mức giá rất hấp dẫn và vô cùng dễ dàng. Điều này làm tăng số lượng khách hàng và do đó tăng lợi nhuận.
Nhờ chú trọng vào nền tảng app trên smartphone nên các neobanks luôn đi tiên phong và cập nhật liên tục các tính năng hướng đến tăng trải nghiệm người dùng (truy cập và thanh toán bằng biometrics, widget số dư, widget “dự báo thời tiết” tài khoản, biểu đồ cơ cấu chi tiêu hàng tháng…) mà hầu như không cần tốn chi phí huấn luyện nhân viên cũng như hướng dẫn người dùng. Hệ thống e-banking của các ngân hàng truyền thống thực tế cũng áp dụng các công nghệ của neobanks nhưng với tính chất “quan liêu bàn giấy” khiến nó luôn là kẻ đến sau.
Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia tài chính, mặc dù xuất hiện dưới sự hỗ trợ mạnh mẽ của truyền thông, các ngân hàng trực tuyến vẫn là những người chơi nhỏ. Họ đang áp dụng chiến lược nóng và chấp nhận chi phí tiếp thị cao (quảng cáo, tài trợ giới thiệu) nên hầu như chưa phát sinh lợi nhuận. Họ chấp nhận không sinh lãi trong thời gian ngắn mà đợi số lượng khách hàng đạt đến quy mô cần thiết rồi mới cung cấp các dịch vụ bổ sung tạo ra giá trị cộng thêm. Do đó, các ưu đãi hiện nay tập trung vào thanh toán và rất một số ít làm dịch vụ hỗ trợ tài chính hoặc cung cấp các sản phẩm bảo hiểm. Nhìn chung chiến lược hiện nay của các neobanks làm mọi cách để tăng số lượng người dùng. Ở phía khách hàng, dù ngày càng có nhiều người chuyển sang ngân hàng trực tuyến nhưng họ vẫn xem đó là một tài khoản dự phòng.
Do đó trước áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt, để đảm bảo tính bền vững, các ngân hàng trực tuyến này sẽ buộc phải ra đề nghị khách hàng mở tài khoản chính tại ngân hàng của mình chứ không đơn giản là tài khoản phụ thêm. Đó sẽ là một thử thách không nhỏ trong tương lai. Chúng ta hãy chờ xem họ sẽ làm điều đó như thế nào?
TS.Lương Hà